Workshop 1: Ooggetuige in de klas
Sipke Witteveen, Coördinator Landelijk Steunpunt Gastsprekers
Bij het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII zijn circa 200 gastsprekers aangesloten die vertellen over hun persoonlijke ervaringen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. De meeste gastsprekers vertellen een verhaal dat een verbinding heeft met de Holocaust.
In deze workshop maakt u kennis met het persoonlijk verhaal van mevrouw Eva Weyl.
Eva Weyl kwam in 1942 als Joods meisje van zes jaar met haar ouders in kamp Westerbork. Haar ouders vluchtten vóór de oorlog vanuit Duitsland naar Arnhem, waar Eva werd geboren. Haar ouders begonnen in Arnhem een textielzaak. Om het gezin bijeen te houden, gaven Eva’s ouders in het begin van de bezetting gehoor aan de oproep van de nazi’s zich te melden in kamp Westerbork.
Eva Weyl maakte de schijnwereld, die kamp Westerbork was, van dichtbij mee. Doordat haar vader administratief werk deed in het kamp, bleef het gezin in Westerbork en maakte ze er samen met haar ouders op 12 april 1945 de bevrijding mee.
Mevrouw Weyl verzorgt met name gastlessen in Duitsland, in de klas en online.
In de workshop bespreken we hoe de gastles het beste kan worden voorbereid en wat de meerwaarde is van een persoonlijke geschiedenis in de les.
https://steunpuntgastsprekers.nl (Lesmateriaal)
Workshop 2: Workshop over Drillingsberichte
Prof. Dr. Paul Sars en Claudia Daiber, MA, Radboud Universiteit
In het kader van de 30e EDR-Studiedag bieden wij de workshop Drillingsberichte aan, waarbij wij het aan de Radboud Universiteit ontwikkelde lesmateriaal presenteren en gebruiken. De Drillingsberichte betreffen Duitstalig briefmateriaal uit de periode 1937-1943 waarin Joodse ouders verslag doen van de opvoeding van hun drie dochters, eerst in Karlsbad (Tsjecho-Slowakije) en vervolgens in Nederland. De brieven werden onder leiding van Paul Sars en Sabine Jentges door een internationale groep studenten en docenten ontworpen als lesmateriaal en dienovereenkomstig gedidactiseerd. Sinds de publicatie wordt het in de vorm van drie thematisch verschillende werkboeken op tal van Nederlandse scholen gebruikt in de lessen Duits-als-tweede/vreemde taal.
Een Nederlandse versie wordt gebruikt voor het vak Nederlands als tweede/vreemde taal op scholen in het buitenland. De werkboeken en het daarvoor ontwikkelde audiovisuele materiaal zijn beschikbaar op de website van het Radboud Institute for Culture & History (https://bit.ly/3RWrzs6). Het is ook mogelijk de werkboeken als gedrukte uitgave (ook als klassenset) te bestellen via bovengenoemde website. Er is een overeenkomstige link op de Duitse onderwijsserver. Ter voorbereiding op de workshop stellen wij het op prijs als u zich vooraf vertrouwd maakt met werkboek 1. De organisatie van de EDR-conferentie stuurt u het boekje per post toe.
Workshop 3: Tentoonstelling De Herinnering aan kamp WesterborkBas Kortholt, samensteller expositie en onderzoeker bij het Herinneringscentrum Kamp
De dynamiek van de herinnering van kamp Westerbork staat centraal in de expositie ‘De herinnering aan kamp Westerbork’, waarin inzicht wordt gegeven in de vele betekenissen die in de afgelopen 76 jaar aan kamp Westerbork zijn gegeven.
Wie was en is moreel eigenaar van dit schuldige landschap met zijn onvoltooide en onverwerkte verleden?
Op welke wijze is de identiteit van Westerbork sinds de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp in 1939 veranderd?
En hoe kijken de verschillende bezoekers tegenwoordig naar kamp Westerbork?
De tentoonstelling kent twee gescheiden maar samenhangende ruimten, waarin in de eerste ruimte historisch overzicht en context wordt geboden en in het tweede gedeelte gastconservatoren hun kijk op Westerbork delen.
De betrokken gastconservatoren hebben allen een persoonlijke connectie met de geschiedenis van het kamp: ze behoren tot één van de voormalige ‘bewonersgroepen’op wie de historie van het kamp een doorwerking heeft gehad, zijn afkomstig uit de nabijheid van Westerbork, hebben zich in het verleden als wetenschapper beziggehouden met het onderwerp en/of zijn juist representatief voor de (jonge) bezoeker van het Herinneringscentrum.
De samensteller van de expositie neemt u mee in de verschillende verhaallagen en betekenissen van kamp Westerbork.
Deze workshop wordt in het Nederlands aangeboden.
Workshop 4: Educatief programma Een naam en een gezicht
José Martin, coördinator ‘Een Naam en een Gezicht’ bij het Herinneringscentrum Kamp Westerbork
107.000 Joden en Sinti en Roma werden vanuit kamp Westerbork op transport gesteld. 5.000 van hen overleefden. De levensverhalen van deze mensen zijn het vertrekpunt van het educatieve programma van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Daarbij is er veel aandacht voor het leven voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, Joods leven en de familiegeschiedenissen. Het betreft zowel verhalen van Nederlandse Joden als van de duizenden mensen die vanaf 1933 naar Nederland vluchtten. De gegevens zijn verzameld in de database ‘Een Naam en een Gezicht’ en te gebruiken tijdens een bezoek aan het Herinneringscentrum, maar ook in een onderzoek op school over Joodse vluchtelingen die uit uw dorp of stad naar Nederland kwamen en uiteindelijk via Westerbork werden gedeporteerd.
José Martin, coördinator van “Een Naam en een Gezicht” neemt u mee in de familieverhalen en de mogelijkheden voor gebruik in de klas.
Workshop 5: Hoe gebruik je het museum met leerlingen? Holocaust in beeld, Kamp Westerbork
Team educatie Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Van geen enkel nazi-doorgangskamp voor Joden en Sinti en Roma zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog zoveel beelden vastgelegd als van Kamp Westerbork: de bewaard gebleven scènes van de Westerborkfilm die in 1944 in het kamp gemaakt werd, maar ook tientallen foto’s die het dagelijks leven in het kamp weergeven. Reden voor de educatieve afdeling van het museum om leerlingen mee te nemen in de routines van Visible Thinking en foto’s beschikbaar te stellen voor docenten om deze in de klas te gebruiken.
De methode Visible Thinking is in samenwerking met het onderwijs ontwikkeld door een onderzoeksgroep educatie van Project Zero (Harvard Graduate School of Education, VS) en vindt ondertussen bij musea weerklank. De methode verrijkt het leren waardoor een beter begrip van het onderwerp ontstaat. Slechts een klein deel van wat wij denken, zeggen we met woorden. Visible thinking helpt met het onder woorden brengen van het eigen denkproces. Daarnaast zet het aan om naar anderen te luisteren en door discussie krijg je inzicht in elkaars standpunten. De thinking routines van de methode zijn simpele en korte ministrategieën die makkelijk aan te leren en te onthouden zijn. De ruim dertig routines zijn geschikt voor alle leefijden, alle niveaus en onderwerpen. Routines zijn fexibel inzetbaar en leiden tot beter observeren, interactie en refectie. De (museum-)docent is de begeleider van een lopend proces. De begeleider voegt op de juiste momenten kennis toe zodat de groep niet afdwaalt. Het documenteren van het proces is een noodzakelijk stap. Visible Thinking zorgt voor meer nieuwsgierigheid, betrokkenheid en motivatie bij de leerlingen. Aan het eind van de thinking routine heef de groep gezamenlijk de kennis bij elkaar gebracht.
Enkele van deze routines gaan we samen uitvoeren met afbeeldingen uit de collectie van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.
Workshop 6: Kinderen met een ster
Tina Römer, Leiterin des Fachbereichs II – gesellschaftswissenschaftliches Aufgabenfeld op de Christian Rauch Schule
Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork wordt jaarlijks door duizenden gezinnen bezocht, ook gezinnen met jonge kinderen. Om deze kinderen op hun niveau te vertellen over kamp Westerbork schreef kinderboekenschrijfster Martine Letterie het boek ‘Kinderen met een ster’, gebaseerd op interviews met Joodse overlevenden die als kind in het kamp verbleven.
Inmiddels worden boek en getuigenissen ook binnen het onderwijs gebruikt.
Kinderen met een ster is in het Duits vertaald. Tina Römer, Leiterin des Fachbereichs II – gesellschaftwissenschaftliches Aufgabenfeld op de Christian Rauch Schule, Gymnasium des Landkreises Waldeck-Frankenberg, ontwikkelde lesmateriaal gericht op het Duitse onderwijs en zal de workshop verzorgen.